گاه یک روایت کوتاه میتواند یک رمان شود/ ضعف ادبیات نظری در نگارش رمان و داستان موضوعی پیامبر اسلام
تاریخ انتشار: ۲۲ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۱۸۵۵۹۳
سعید طاووسیمسرور، نویسنده و پژوهشگر حوزه تاریخ اسلام و تشیع و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی سعید طاووسیمسرور، نویسنده و پژوهشگر حوزه تاریخ اسلام و تشیع و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی با اذعان بر کمکاری ادبیات داستانی معاصر ایران در حوزه پیامبر اسلام(ص) عنوان کرد: با اینکه در حوزه ادبیات داستانی کودک و نوجوان و بزرگسال حوزه پیامبر اسلام (ص) آثار مختلفی به صورتهای رمان و داستان کوتاه خلق شده، ولی هنوز در ابتدای راه قرار داریم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی ادامه داد: در تحقیقی که با نام «دین در پرده نقرهای» با هدف بررسی پرداختن به شخصیت حضرت محمد (ص) و حضرت عیسی (ع) در ادبیات داستانی انجام دادیم، به این نتیجه رسیدیم که مسیحیان در 180 فیلم به معرفی عیسی (ع) پرداختهاند ولی درباره پیامبر اسلام (ص) تنها دو فیلم فاخر تهیه شده است.
طاووسی مسرور توضیح داد: در حوزه ادبیات داستانی نیز وضع به همین گونه است و با وجود اینکه آثار ادبی بسیاری مانند «مرشد و مارگاریتا» را سراغ داریم که به طور مستقیم و غیر مستقیم به حضرت عیسی(ع) توجه دارند در ادبیات داستانی فارسی و عربی متاسفانه در حوزه پیامبر اسلام (ص) کم کاری شده و اثر شاخص و مهمی نداریم و تنها میتوان به تعداد انگشتشماری از جمله «آنک آن یتیم نظرکرده» نوشته محمدرضا سرشار یا «سه کاهن» مجید قیصری اشاره کرد.
این نویسنده درباره علل کمکاری نویسندگان معاصر کشورمان در حوزه ادبیات داستانی با موضوع پیامبر اسلام (ص) تاکید کرد: ارتقای ادبیات داستانی حوزه پیامبر اسلام (ص) نیازمند توجه، تشویق و تبلیغ گسترده است. در سالهای اخیر جشنواره خاتم عهدهدار معرفی بهترین آثار داستانی در این حوزه شده و در خلق رمان و داستان کوتاه بیشتر درباره پیامبر اسلام (ص) موثر بوده است. در عین حال به طور کلی در حوزه ادبیات داستانی یا رمان دینی دچار ضعف هستیم. این ضعف در حوزه پرداختن به شخصیتهای معصوم از جمله حضرت محمد (ص) بیشتر از مقولههای دینی از جمله رمان و داستان با موضوعهای صبر، پاکدامنی و نماز است.
طاووسی با تاکید بر ضعف ادبیات نظری در حوزه دین ادامه داد: این ضعف نظری باعث شده که نویسنده حوزه دین که میخواهد درباره پیامبر اسلام (ص) داستان بنویسد نداند چگونه باید بنویسد؟ آیا خود پیامبر میتواند محور داستان باشد یا باید از شخصیتی فرعی استفاده کند یا تا کجا میتواند وارد فضای خیال شود؟ در چنین شرایطی با اینکه در سالهای اخیر با اتفاقهای خجستهای از جمله برپایی جلسهها و نشستهای تخصصی مواجه شدهایم و نویسندگان حرفهای نیز به عرصه این حوزه ورود کردهاند، هنوز در ابتدای راه قرار داریم و برای بهبود وضعیت فعلی باید آثاری در حوزه ادبیات نظری خلق شود که حاوی نقدها، تجربهها، رهنمودها و مباحثی باشد که نویسنده با مطالعه آنها رمان موفقتری را تولید کند. من نیز در این زمینه در حال آمادهسازی چندین مقاله نظری هستم که امیدوارم مورد استفاده اهالی تاریخ و ادبیات قرار گیرد.
نویسندگان ما نتوانستهاند از ظرفیت بالای سیره نبوی استفاده کنند
وی با بیان اینکه متاسفانه نویسندگان ما هنوز نتوانستهاند از ظرفیت بالای تاریخ و سیره نبوی در خلق آثار داستانی معاصر استفاده کنند، گفت: نویسندگان ما برای مراجعه به تاریخ یا باید خود به منابع اصلی ترجمهای یا غیرترجمه مراجعه کنند که دشوار است؛ زیرا مطالعه منبع اصلی که شیوه روایی هزار سال پیش را دارند دشوار است و همه قادر به استفاده از اثر ترجمه شده نیز نیستند یا باید به آثار تاریخی که تازه نوشته شده مراجعه کنند که این کتابها نیز یا برای تدریس یا برای مخاطب عموم هستند و قالبی سنتی دارند. این آثار اغلب درباره بعثت، هجرت و فتح مکه هستند توسط اهالی قلم تاریخ و دین نوشته شدهاند و کمتر جزییات، ظرایف و روایتهایی از آنها استخراج شده و در اختیار اهالی ادب و سینما قرار گرفته است.
این پژوهشگر به کتاب «همنام گلهای بهاری» اشاره کرد و گفت: نویسنده این کتاب توانسته جزییات سیره نبوی را حتی درباره لباس پوشیدن، راه رفتن و تعامل پیامبر اسلام(ص) با دیگران استخراج کند. همچننی حلال رفیعی در «اخلاق پیامبر و اخلاق ما» داستانهای زیبایی را از زندگی پیامبر از لابهلای کتابهای تاریخ، سیره و حدیث استخراج کرده و ارایه کرده است.
وی با تاکید بر اینکه گاه یک روایت کوتاه میتواند تبدیل به رمان شود، افزود: به عنوان نمونه کتاب «مرا با خودت ببر» نوشته مظفر سالاری برآمده از یک روایت بسیار کوتاه درباره امام جواد(ع) است.
طاووسی تاکید کرد: باید فعالان حوزه تاریخ اسلام آثاری را فراهم کنند که به جنبههایی از حیات و سیره نبوی که مغول ماندهاند بپردازند و در اختیار عموم قرار دهند. همچنین تا وقتی که چنین آثاری خلق شوند نویسندگان میتوانند به آثار فارسی موجود در کتابهای دمدستی که برای تدریس یا مخاطب عام هستند، مراجعه کنند. اگر خوب دقت کنیم به آثار قابل استفاده بسیاری برمیخوریم از جمله «تاریخ صدر اسلام» غلامحسین زرگرینژاد دارای حکایتهای مناسبی است. از جمله در این کتاب اشاره شده که در یکی از نبردها که پیامبر اسلام (ص) اجازه نمیداد نوجوانان زیر 17 سال به نبرد بروند عمیر بن ابی وقاص با اشتیاق زیاد از پیامبر (ص) اجازه میگیرد و اتفاقا شهید میشود.
جواز تخیل تا مرز دوری از تحریف
این پژوهشگر تاریخ اسلام و تشیع با تاکید بر اینکه نویسنده داستان و رمان نبوی تا اندازهای که دچار تحریف نشود میتواند از تخیل استفاده کند، گفت: نویسنده میتواند از روایتهایی که در سیره و حدیث وجود دارد برای خلق داستان و رمان استفاده کند. تا جایی که خیال منجر به دروغ بستن نباشد مانعی ندارد مانند زبان حال در روضهخوانی که مداح مطالبی را میگوید که در تاریخ نیست. بر اساس استفتاء از آیتالله شبیری زنجانی گفته شده که بیان زبان حال اشکالی ندارد به گونهای که مخاطب احتمال صحت دهد و دون شان پیامبر (ص) نیز نباشد. همچنین میتواند در توصیف فضا و صحنههای حوادث از خیال استفاده کند. با اذعان بر کمکاری ادبیات داستانی معاصر ایران در حوزه پیامبر اسلام(ص) عنوان کرد: با اینکه در حوزه ادبیات داستانی کودک و نوجوان و بزرگسال حوزه پیامبر اسلام (ص) آثار مختلفی به صورتهای رمان و داستان کوتاه خلق شده، ولی هنوز در ابتدای راه قرار داریم. حضرت محمد (ص) شکلدهنده هویت ما و بزرگ و سرور ما مسلمانان، همچنین سرچشمه تمام فضایل و خوبیها و برگزیده خداوند هستند و باید بیشتر در حوزه ادبیات داستانی به ایشان پرداخته شود.
وی ادامه داد: در تحقیقی که با نام «دین در پرده نقرهای» با هدف بررسی پرداختن به شخصیت حضرت محمد (ص) و حضرت عیسی (ع) در ادبیات داستانی انجام دادیم، به این نتیجه رسیدیم که مسیحیان در 180 فیلم به معرفی عیسی (ع) پرداختهاند ولی درباره پیامبر اسلام (ص) تنها دو فیلم فاخر تهیه شده است.
طاووسی مسرور توضیح داد: در حوزه ادبیات داستانی نیز وضع به همین گونه است و با وجود اینکه آثار ادبی بسیاری مانند «مرشد و مارگاریتا» را سراغ داریم که به طور مستقیم و غیر مستقیم به حضرت عیسی(ع) توجه دارند در ادبیات داستانی فارسی و عربی متاسفانه در حوزه پیامبر اسلام (ص) کم کاری شده و اثر شاخص و مهمی نداریم و تنها میتوان به تعداد انگشتشماری از جمله «آنک آن یتیم نظرکرده» نوشته محمدرضا سرشار یا «سه کاهن» مجید قیصری اشاره کرد.
این نویسنده درباره علل کمکاری نویسندگان معاصر کشورمان در حوزه ادبیات داستانی با موضوع پیامبر اسلام (ص) تاکید کرد: ارتقای ادبیات داستانی حوزه پیامبر اسلام (ص) نیازمند توجه، تشویق و تبلیغ گسترده است. در سالهای اخیر جشنواره خاتم عهدهدار معرفی بهترین آثار داستانی در این حوزه شده و در خلق رمان و داستان کوتاه بیشتر درباره پیامبر اسلام (ص) موثر بوده است. در عین حال به طور کلی در حوزه ادبیات داستانی یا رمان دینی دچار ضعف هستیم. این ضعف در حوزه پرداختن به شخصیتهای معصوم از جمله حضرت محمد (ص) بیشتر از مقولههای دینی از جمله رمان و داستان با موضوعهای صبر، پاکدامنی و نماز است.
طاووسی با تاکید بر ضعف ادبیات نظری در حوزه دین ادامه داد: این ضعف نظری باعث شده که نویسنده حوزه دین که میخواهد درباره پیامبر اسلام (ص) داستان بنویسد نداند چگونه باید بنویسد؟ آیا خود پیامبر میتواند محور داستان باشد یا باید از شخصیتی فرعی استفاده کند یا تا کجا میتواند وارد فضای خیال شود؟ در چنین شرایطی با اینکه در سالهای اخیر با اتفاقهای خجستهای از جمله برپایی جلسهها و نشستهای تخصصی مواجه شدهایم و نویسندگان حرفهای نیز به عرصه این حوزه ورود کردهاند، هنوز در ابتدای راه قرار داریم و برای بهبود وضعیت فعلی باید آثاری در حوزه ادبیات نظری خلق شود که حاوی نقدها، تجربهها، رهنمودها و مباحثی باشد که نویسنده با مطالعه آنها رمان موفقتری را تولید کند. من نیز در این زمینه در حال آمادهسازی چندین مقاله نظری هستم که امیدوارم مورد استفاده اهالی تاریخ و ادبیات قرار گیرد.
نویسندگان ما نتوانستهاند از ظرفیت بالای سیره نبوی استفاده کنند
وی با بیان اینکه متاسفانه نویسندگان ما هنوز نتوانستهاند از ظرفیت بالای تاریخ و سیره نبوی در خلق آثار داستانی معاصر استفاده کنند، گفت: نویسندگان ما برای مراجعه به تاریخ یا باید خود به منابع اصلی ترجمهای یا غیرترجمه مراجعه کنند که دشوار است؛ زیرا مطالعه منبع اصلی که شیوه روایی هزار سال پیش را دارند دشوار است و همه قادر به استفاده از اثر ترجمه شده نیز نیستند یا باید به آثار تاریخی که تازه نوشته شده مراجعه کنند که این کتابها نیز یا برای تدریس یا برای مخاطب عموم هستند و قالبی سنتی دارند. این آثار اغلب درباره بعثت، هجرت و فتح مکه هستند توسط اهالی قلم تاریخ و دین نوشته شدهاند و کمتر جزییات، ظرایف و روایتهایی از آنها استخراج شده و در اختیار اهالی ادب و سینما قرار گرفته است.
این پژوهشگر به کتاب «همنام گلهای بهاری» اشاره کرد و گفت: نویسنده این کتاب توانسته جزییات سیره نبوی را حتی درباره لباس پوشیدن، راه رفتن و تعامل پیامبر اسلام(ص) با دیگران استخراج کند. همچننی حلال رفیعی در «اخلاق پیامبر و اخلاق ما» داستانهای زیبایی را از زندگی پیامبر از لابهلای کتابهای تاریخ، سیره و حدیث استخراج کرده و ارایه کرده است.
وی با تاکید بر اینکه گاه یک روایت کوتاه میتواند تبدیل به رمان شود، افزود: به عنوان نمونه کتاب «مرا با خودت ببر» نوشته مظفر سالاری برآمده از یک روایت بسیار کوتاه درباره امام جواد(ع) است.
طاووسی تاکید کرد: باید فعالان حوزه تاریخ اسلام آثاری را فراهم کنند که به جنبههایی از حیات و سیره نبوی که مغول ماندهاند بپردازند و در اختیار عموم قرار دهند. همچنین تا وقتی که چنین آثاری خلق شوند نویسندگان میتوانند به آثار فارسی موجود در کتابهای دمدستی که برای تدریس یا مخاطب عام هستند، مراجعه کنند. اگر خوب دقت کنیم به آثار قابل استفاده بسیاری برمیخوریم از جمله «تاریخ صدر اسلام» غلامحسین زرگرینژاد دارای حکایتهای مناسبی است. از جمله در این کتاب اشاره شده که در یکی از نبردها که پیامبر اسلام (ص) اجازه نمیداد نوجوانان زیر 17 سال به نبرد بروند عمیر بن ابی وقاص با اشتیاق زیاد از پیامبر (ص) اجازه میگیرد و اتفاقا شهید میشود.
جواز تخیل تا مرز دوری از تحریف
این پژوهشگر تاریخ اسلام و تشیع با تاکید بر اینکه نویسنده داستان و رمان نبوی تا اندازهای که دچار تحریف نشود میتواند از تخیل استفاده کند، گفت: نویسنده میتواند از روایتهایی که در سیره و حدیث وجود دارد برای خلق داستان و رمان استفاده کند. تا جایی که خیال منجر به دروغ بستن نباشد مانعی ندارد مانند زبان حال در روضهخوانی که مداح مطالبی را میگوید که در تاریخ نیست. بر اساس استفتاء از آیتالله شبیری زنجانی گفته شده که بیان زبان حال اشکالی ندارد به گونهای که مخاطب احتمال صحت دهد و دون شان پیامبر (ص) نیز نباشد. همچنین میتواند در توصیف فضا و صحنههای حوادث از خیال استفاده کند. کد خبر 1683521
منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: ادبیات نویسنده حوزه ادبیات داستانی حوزه پیامبر اسلام درباره پیامبر اسلام رمان و داستان کوتاه تاریخ اسلام و تشیع ادبیات داستانی پرداختن به شخصیت حوزه تاریخ اسلام سال های اخیر پیامبر اسلام ص مراجعه کنند داستانی معاصر داستان و رمان برای تدریس استفاده کنند نویسندگان ما آثار داستانی ادبیات نظری سیره نبوی سیره و حدیث روایت هایی نوشته شده حضرت محمد حضرت عیسی زبان حال یک روایت حوزه دین کتاب ها کم کاری
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۱۸۵۵۹۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
روایت یک کارگردان از فیلمسازی در نوجوانی/ هیچ چیز جز گوشی موبایل لازم نیست
به گزارش قدس آنلاین، اولین دورهمی آسمونیها در جشن ۱۰ سالگی فعالیت بادبوم ویژه فعالیتهای سینمایی نوجوانها در مجموعههای سینمایی و تلویزیونی، با حضور حمید امامی دبیر جشنواره و محمدرضا خردمندان کارگردان سینما و جمعی در خانه هنرمندان برگزار شد.
سید حمید امامی مدیر بادبوم به جمع هنروران نوجوان حاضر در جشن اشاره کرد و گفت: ما در این جمع قرار بود یک دورهمی ساده داشته باشیم اما کار گسترده شد و بخاطر محدودیت فضا نصف بچههایی که قرار بود دعوت شوند، دعوت نشدند و انشالله دورهمی بعدی در ورزشگاه آزادی باشد.
موضوعات «آسمون» را مطابق با نوجوانان انتخاب کنیم
او به آغاز فعالیت بادبون در سال ۹۳_۱۳۹۲ پرداخت و از خانوادههای بچههای عضو بادبوم قدردانی کرد و افزود: از تمام پدر و مادران بچههای عضو بادبوم بخاطر اینکه این سالها با ما ساختند درحالی که بارها موقعیت بادبوم عوض شد، تشکر میکنیم.
دبیر جشنواره «آسمون» از آغاز یک جشنواره جدید خبر داد و ادامه داد: امروز آغاز رسمی جشنواره آسمون است؛ این جشنواره ویژه تولید محتوای برای بچههای ۹ تا ۱۸ سال است که جوایز بسیار ارزشمندی دارد و که آغاز رسمی آن با شماهایی است که در این مدت با ما بودند.
امامی با بیان اینکه موضوعات و جوایز و تمام جزئیات جشنواره در asemoonfest.ir آمده است، تاکید کرد: سعی شد موضوعاتی انتخاب شود که کاملا مربوط با نسل ضد و دهه هشتاد و نودیها باشد چون میخواهیم ثابت کنیم نوجوانها میتوانند آینده خودشان را شکل بدهند.
برای فیلمسازی از خودتان شروع کنید
سپس، محمدرضا خردمندان کارگردان سینما در سخنانی نوجوانی را بهترین دوره زندگی هر فرد دانست و افزود: باید برای دوره نوجوانی بهشدت تلاش کرد و اشتباه اینجا جایز است و حتما در بزرگسالی میتوان از اندوختههای آن استفاد کرد.
او از تکرار تجربه در نوجوانی بهعنوان یک توصیه یاد کرد و تاکید کرد: در نوجوانی باید بسیار تجربه کرد؛ این دوره فرصتی برای آزمون و خطاست و هیچ اشکالی ندارد و خطا کرد چراکه این تجارب مواد خام آینده خواهند شد تا از آنها استفاده مفید کرد.
این فیلمساز در توصیههایی برای نوجوانانی که قصد دارند در عرصه فیلمسازی و بازیگری فعالیت کنند، گفت: من خودم در سینما کارم را با فیلم کوتاه و ارزانقیمت شروع کردهام. به بچههایی که میخواهند کارگردانی و بازیگری را در آینده دنبال کنند، توصیه میکنم از خودتان و تجارب و خاطرتتان شروع کنید؛ تمام آنچه که شما هستید و تجریه شخصی دارید و آن چیزهایی که هویت شماست برای شروع فیلمسازی به شما کمک خواهند کرد.
به اولین چیزی که نیاز دارید، ایده است
خردمندان از ایده بهعنوان اولین مرحله برای فیلمسازی یاد کرد و گفت: یک فیلمساز و نویسنده اول چیزی که برای شروع نیاز دارد، ایده است. من در ابتدای راه یک توصیه دارم، به تجربیات شخصی خودتان رجوع کنید چون بهترین ایده فیلمسازی از خودتان و خاطرات شماست پس در خاطراتتان جستجو کنید که چه لحظاتی در زندگی دارید که شما را تحت تاثیر قرار داده و آن اتفاق را به خوبی میشناسید چوم همراه با رنج و حس غرور و ... است و نسبت به آن اطلاعات کامل دارید و همینها قابلیت ساخت یک فیلم کوتاه را به شما خواهد داد چراکه به ابعاد آن اشراف دارید.
او به ذکر نمونههایی از تجارب مشترک بچهها پرداخت و عنوان کرد: درباره دوچرخه و شغل پدرتان و موضوعاتی که بهخوبی آن را میشناسید، فیلم بسازید که جزئیات قابل لمس از آنها در ذهن داشته باشید که همگی برامده از تجربه شخصی شماست. همه فیلمسازان بزرگ اولین داستان و شعر و فیلم را از تجربه درونی و غنی شده خودشان ساختهاند. البته اینکه آیا این خاطرات بهتنهایی برای ساخت فیلم کافی است، باید بگویم خیر! بلکه باید به آنها واقعیت و تخیل اضافه کنیم تا فیلم به یک اثر هنری تبدیل شود.
کارگردان "بیست و یک روز بعد" تجاربی از فیلمسازی خود را با نوجوانها به اشتراک گذاشت و گفت: من وقتی نوجوان بودم در اوایل دهه ۷۰ یک همکلاسی داشتم که شرایط اقتصادی خوبی نداشت و همین موجب مشکلاتی میشد که مدیران مدرسه قصد داشتند او را اخراج کنند و این سوژه برای من محور یک داستان شد چون او را بهخوبی میشناختم.من این داستان را با چاشنی تخیل نوشتم و چاپ شد و اولین تجربه نویسندگی من رقم خورد و من فهمیدم میتوانم از خاطراتم داستان بنویسم. در ادامه من برای فیلمسازی از این روش استفاده کردم و فیلم "بیست و یک روز بعد" که قصهی واقعی داشت با هدف حرکت بهسمت درون مایه تخیل به آن آمیخته شد تا بتوانیم در فیلم حرفی داشته باشیم.
خردمندان خطاب به حاضرین گفت: توصیه میکنم تجربیات و خاطرات خودتان را درباره موضوعات و دوستانی که بهشدت آنها را میشناسید را بنویسید که برای شما تولید داستان میکنند. بهنظرم فیلم ساختن بهشدت ارزان و آسان شده و هیچ چیز جز گوشی موبایل برای فیلمسازی لازم نیست و این امکاناتی است که در دست همگی قرار دارد.
او افزود: بچههایی که میخواهند بازیگر شوند باید ده برابر یک نقش را در زندگی روزمره خودشان بازی کرده باشند و دهها قدم از یک تست بازیگری جلوتر باشند و یادبگیرند که تقلید کنند و افعال دیگران را شبیهسازی کنند و برای نقشهای مختلف شناسنامه درست کنند. مدل راه رفتن، حرف زدن و فکر کردن زندگی افراد و مشاغلی مثل نجار، بنا و پزشک را مرور کنند تا آماده همکاری با یک فیلم باشند.